Köşe: Türkiye'de hakemlik ve hakem eğitimi

Ülkemizde futbolun en tartışılan aktörlerinden birisi de şüphesiz hakemlerimizdir.
İster amatör ister profesyonel olsun neredeyse her maçın ardından alınan sonuca göre teknik adamların suçladığı ilk kişi maçın hakemidir.



Futbol oyunu kolay gibi görünse de her maçta ortalama 500-600 civarında aksiyon olur.
Bu 600 aksiyonun içerisinde faul,ofsayt,penaltı,gol oldu olmadı gibi bir çok an yaşanır maç içinde.
Bazen hakemliğin en üst mertebesi olan FİFA hakemi bile pozisyonu yorumlamakta zorlanır.
VAR sisteminin gelmesiyle süper lig seviyesindeki hakemlerin işleri biraz daha kolaylaşmasına rağmen bazen VAR'ın bile çözemediği pozisyonlar yaşanır futbolda.
2.lig,3.lig ve amatör futbolda ise VAR olmadığı için hakemin anlık karar vermesi gerekir.
Hakemin verdiği karar doğru yada yanlış ne olursa olsun artık geri dönüşü imkansıza yakındır.
Hakemlik gerçekten zor bir meslektir.
Çok iyi bir eğitim,yorumlama ve zeka gerektirir.
Anlık çözümler gerektirir. Hakemlikte deyim yerindeyse pardon yoktur.

Ülkemizde hakemliğe başlama yaşı 16 bitirme yaşı 47 yaş civarındadır.
16 yaşında hakem adayı olarak mesleğe başlayan insanlar en fazla 15-20 günlük eğitimin ardından yazılı sınavı ve istenilen koşu testini geçebilirlerse(2400 metre/12 dakika)  U-11-12 gibi alt yaş kategorilerinden başlayarak maç yönetmeye başlarlar.

Tecrübe kazandıkça sırasıyla U-13'ten A takım maçlarına kadar maç yönetirler.
Tabi bu arada aldıkları 15-20 günlük eğitim yetersiz geldiği için maçlarda sayısız hatalı kararlar verirler.
Zaman zaman ara dönemlerde 1-2 haftalık eğitim almalarına rağmen gelişimleri yeterli olmaz.
Hakemlik ciddi bir iştir. Bazen 60 bin kişinin önünde verilen hatalı bir karar geri dönüşü olmayan ciddi olayların çıkmasına sebep olabilir.
Hakemlik eğitimi de uzun süreli ve ciddi olmalıdır.
Hakemlik eğitiminin yeterli olabilmesi için muhakkak hakem yetiştirme okulları açılmalı, en az 2 yıl olmak üzere teorik ve pratik olarak uzman hakemler ve hakem hocaları tarafından dersler verilmeli,okulun son yılında staj adı altında hakemlere altyapı liglerinde maç yönettirilmelidir.

Aday hakemlere de tıpkı Süper lig hakemlerine verildiği gibi görüntülü ve analizli seminerler ve eğitimler verilmelidir.
Birde hakem hata yapar mantığı kesinlikle literatürden çıkmalıdır. Hakem hata yapar mantığı olduğu sürece hakemler bunun verdiği rahatlıkla hata yapmaya devam edecektir.

Hakemler sahaya hata yapmamak ve neredeyse sıfır hatayla maçı yönetecek şekilde çıkmalı,hakemlerin eğitimlerinde her nokta en ince ayrıntısına kadar teorik ve pratik olarak anlatılmalı ve uygulattırılmalıdır.
TFF yayın gelirleri,sponsorluk gelirleri,Gençlik ve Spor Bakanlığından gelen kaynakla büyük bütçeli bir kurumdur.

Hakem yetiştirme okulları kurmak için yeterli bütçeye sahiptir.
Futbolun neredeyse en çok konuşulan aktörleri olan hakemlerin ve hakemlik müessesesinin gelişmesi için daha iyi eğitimli ve donanımlı hakemlerin bu mesleği yapması gereklidir.
Hakemlik muhakkak bir gönül ve sevgi işidir ama profesyonel hakemliğe geçilen günümüzde gönül ve sevgi bir yere kadar yeterlidir. İyi ve ideal bir hakemlik için uzun süreli temel eğitim şart ve bu mesleğin olmazsa olmazıdır.

Yazı: Ümit Yılmaz