TFF'nin tam 4 ay başlatamadığı amatör lig: DAL

Amatör ligler halen başlayabilmiş değil... 1991-92 sezonunda benzer şekilde, Deplasmanlı Amatör Lig'in ikinci yarısı 4 ay başlayamaz. O sezon yaşananları hatırlayalım isterseniz...

1989 yılında Türkiye Futbol Federasyonu’nun önünde önemli bir sorun vardır: 3. Lig! 80 darbesi sonrası kaldırılan, 84-85 sezonunda dönemin biraz da popülist uygulamaları sonucu fazla bir kriter gözetmeksizin birçok kulübün alındığı bu lig 133 takıma ulaşmıştır. Birçoğu sabit bir geliri olmayan, TFF’ye, SSK’ya futbolculara borçları aşan kulüplere bir düzenleme getirmek isteyen TFF, 1990-91’de 3. Lig’i kaldırıp buradaki takımları yeni bir lige kaydırmak ister. Bu tasarlanan ligin adı da Deplasmanlı Amatör Lig’dir. Dönemin TFF Başkanı Şenes Erzik, 3. Lig’den yaka silktiklerini şu cümlelerle aktarır o dönem: “3. Lig takımlarının çoğu 25 milyon liralık teminatı yatıramayacak durumda. Hakem ve gözlemci paralarını ödeyemeyen çok takım var. Ya Deplasmanlı Amatör Lig’e gidecekler ya da yarı profesyonel yeni bir lig kuracağız.”

Dört yeni lig projesi
O dönemler TFF özerk değildir, amatör futbola da Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü bakmaktadır. Deplasmanlı Amatör Lig projesi de esasen GSİM’den çıkmıştır. Kurum o dönem amatör kümeleri ıslah etmek için projeler tasarlarken, 4 yeni ligin kurulması fikri öne atılır:

- Köy Ligi
- İlçe Ligi
- İl Ligi
- Deplasmanlı Amatör Lig

Bu projelerden sadece Deplasmanlı Amatör Lig hayata geçer. 1988-1989 sezonundaki Türkiye Amatör Futbol Şampiyonası 2. ve 3.turunda denenen çift devreli lig usülü ile DAL’ın projesi yapılır.

TFF'nin özerkliği ve başlayan sıkıntı
Sonunda 1990-91 sezonunda santra atışı yapılır. 18 grupta 169 takımın yer aldığı ilk sezon sıkıntısız atlatılır. 1991-92 sezonu oynanırken Türk futbol tarihinin en önemli dönüm noktalarından biri yaşanır: 3813 Sayılı Futbol Federasyonu Kanunu ile TFF özerk hale gelir, amatör ve profesyonel futbol aynı çatıda toplanır. GSİM hakemlere yolluk ve harcırah vermeyi keser. Yalnız şöyle bir sorun vardır; TFF de bu birleşmeyle birden kucağında bulduğu Deplasmanlı Amatör Lig’i istememektedir. GSİM TFF’ye, “Aralık sonuna kadar biz para verelim sonra siz devam edin” dese de TFF para vermeye yanaşmayınca büyük kriz yaşanır. 8 Aralık’ta sona eren ilk yarının ardından ikinci yarı yaklaşık 4 ay başlatılamaz.

"Ya başlatın ya da kapatın"
Kulüplere 22 Şubat 1992’de ikinci yarının başlayacağı iletilir ancak Mart sonuna gelindiğinde halen yaprak kımıldamıştır. Dönemin TASKK Genel Başkanı Hüdaverdi Talay 26 Mart 1992’de düzenlediği basın toplantısında TFF’ye net bir mesaj verir: “Ya başlatın ya da kapatın.”

Borç parayla oynatılan maç
Bu arada çok trajikomik olaylar yaşanır. Ligin ikinci yarısının başlamadığından haberi olmayan Spor Toto Teşkilatı, 6. Grup’taki Sinop Çeltikspor-Zonguldak Filyos Ateşspor maçını Spor Loto programına dahil eder. Olay gerek kulüpler gerekse federasyonda şok etkisi yaratır. O dönem loto bültenleri kağıda basıldığından geri dönüş imkanı da yoktur. Hal böyle olunca son çare olarak Sinop Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü’den borç para alınır, masraflar buradan karşılanarak karşılaşma oynatılır. Sonunda TFF’nin direnci kırılır ve maçlar 15 Nisan’da yeniden başlar, sezon haziranın son haftasındaki baraj maçları sonrası güçlükle tamamlanır.

Koca 3. Lig'de 6 takım kalacaktı
1992-93 sezonu öncesi TFF Yönetim Kurulu 3. Lig takımlarının çoğunu DAL’a indirmeye kararlıdır. Yılda 1 milyar liradan az geliri olan, tesisi ve sahası olmayan takımların DAL’a düşürülmesi planlanır. Yönetim masaya oturur, kriterlere göre kulüpleri eler, eler... Geriye koca 3. Lig’den sadece 6 takım kalır kriterlere uyan: Erdemir Ereğlispor, Alpetspor, Çanakkale Dardanelspor, Antalya Köy Hizmetleri, Etibank SAS, Şanlıurfaspor (Bu ekiplerden sadece Şanlıurfaspor’un profesyonel ligde kalması onların da büyük maddi darboğazda olması ironiktir). Bu yeni tasarıya göre 118 takımın DAL’a düşürülmesi gerekmektedir. Lakin bu hiçbir zaman gerçekleşmez.

İlk iki hariç herkes düştürüldü
3. Lig mevcut yapıda devam edince TFF iyice bir soğur Deplasmanlı Amatör Lig’den... Bunun en büyük göstergesi de TFF’nin gruplarda ilk iki hariç diğer kulüpleri baraj oynatmaksızın doğrudan düşüreceğini duyurmasıdır. 1982-83 sezonunda TFF 2. Lig’den beş takımın düşürülmesinden bu yana TFF’nin yayınladığı en sert statüdür bu.

Son olarak hakem krizi
TFF’nin gönülsüzlüğüne dönemin ekonomik sıkıntıları da eklenince yeni bir kriz patlak verir. DAL’da ilk yarının sonuna gelindiğinde hakemlere ve gözlemcilere borçlar iyice artar. Dönemin TFFHD Dernek Başkanı ve ANAP İstanbul Milletvekili Yusuf Namoğlu, 14 Aralık 1992’de yaptığı açıklamada, amatör küme hakemlerinin 2.5 aydır paralarını alamadığını, toplam borcun 3 milyar lira olduğunu söyler. TFF o dönem 650 milyon liralık ödenek çıkararak geçici bir çözüm bulur. O sezon ayrıca masrafların azaltılması için gruplar daha bir bölgesel yapılır, 24 olan grup sayısı 29’a çıkar.

DAL, 1993-94’te son kez oynanır. Bir önceki sezonki sert statü sonrası 207 olan takım sayısı 120’ye düşmüştür. TFF, “Kapatıyoruz” kampanyası ile gruplarında ilk iki sırayı alan toplam 28 ekibi 3.Lig’e alır. Ayrıca mağduriyetin giderilmesi adına DAL dışında illerinde amatör kümelerde derece alan takımlar arasında 3. Lig’e terfi maçları düzenledi ve burada da başarılı olan takımları 3. Lig’e alır. Akabinde DAL defteri kapanır, ta ki Bölgesel Amatör Lig’in kurulduğu 2010 yılına kadar.

Yazı: Efkan Bucak

Değerli katkılarından dolayı Benan Diker'e teşekkürlerimle...